İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve ABD Lideri Joe Biden ortasındaki münasebetler, Biden’ın Netanyahu hükümetine yönelik son tenkitleriyle yeni bir krize sürüklendi.
İsrail’in çok sağcı hükümeti ile Washington idaresi ortasında istihbarat ve askeri alanlarda yükselen işbirliğine karşın Netanyahu ve Biden bağlarındaki soğukluk devam ediyor.
ABD liderleri, İsrail’de kabinelerini kuran başbakanları Beyaz Saray ziyaretine davet konusunda tez ederken, Aralık 2022’de kurulan hükümetin üzerinden 6 ay geçmesine karşın Biden, Netanyahu’yu Beyaz Saray’a davet etmedi. Bu da ABD-İsrail alakalarından alışık olmayan bir durum olarak bedellendiriliyor.
Biden, Filistin sorununun yanı sıra “İsrail’deki yargı reformu” ve İran’ın nükleer programı üzere hususlarda hemfikir olmadığı Netanyahu’ya karşı farklı bir tavır sergilediği görülüyor.
ABD Lideri Biden’ın CNN televizyonuna verdiği röportajda İsrail Başbakanı Netanyahu ve hükümetine karşı sarf ettiği kelamlar, ABD idaresi ile İsrail hükümeti ortasındaki uyuşmazlıkları yine gün yüzüne çıkardı.
“(İsrail hükümetindeki) Bakanlar Batı Şeria’nın her yerinde yerleşim ünitesi istiyorlar, kendileri sorunun bir kesimidir. Kabinede yer alan (Maliye Bakanı Bezalel) Smotrich ve (Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar) Ben-Gvir üzere kimi bakanlar, hatırladığım en aşırılarıdır.” diyen Biden, Netanyahu’nun Beyaz Saray’a şimdi davet edilmediğini lakin İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un yakında ABD’yi ziyaret edeceğini kaydetti.
ABD Lideri Biden’in eleştirileri
Netanyahu liderliğindeki Likud Partisi Milletvekili Danny Danon, Twitter hesabından Biden’ın tenkitlerine reaksiyon gösterdi.
“Dışarıdaki büyük dostumuz ABD’ye hürmet duyuyorum. Fakat İsrail devletinin siyasetini, İsrail’de halkın demokrasiyle seçtiği hükümetin dışında kimse belirleyemez.” paylaşımında bulunan Danon, ABD halkının da demokratik bir ülkenin siyasetlerini seçilmiş hükümet tarafından belirleneceğinin farkında olduğunu yazdı.
İsrail Kanal 13 televizyonu da mevzuyla ilgili haberinde, Netanyahu’ya yakın bir kaynağın, “Biden küstahtır. Hatta (eski ABD Lideri Barack) Obama dahi bu halde konuşmaya yürek edemedi.” dediğini aktardı.
Muhalefet partileri ise Biden’ın tenkitlerine takviye verdi.
Muhalefetteki Gelecek Var Partisi (Yeş Atid) önderi eski Başbakan Yair Lapid, “Başkan Biden, ‘bu hükümet İsrail tarihindeki en çok kabinedir’ dediğinde haklıydı.” değerlendirmesinde bulundu.
Hükümetin tartışmalı “yargı reformu” adımlarına da değinen Lapid, “Onlar (Adalet Bakanı Yariv) Levin ve (Meclis Anayasa Komitesi Lideri Simcha) Rothman’ın çılgın ihtilalini Suudi Arabistan’la olağanlaşmaya tercih ediyorlar.” sözlerini kullandı.
Lapid, Netanyahu hükümetine yönelik tenkitlerine, “Onlar güvenlik, ekonomi ve dış alakalar yerine ülkeyi bozma ve demokrasimizi ortadan kaldırmaya çabalıyorlar.” kelamlarıyla devam etti.
ABD Lideri, İsrail hükümetini “en aşırılık yanlısı İsrail hükümeti” olarak görüyor
Amerika merkezli liberal Yahudi lobi kümesi J Street’in Müdürü Nadav Tamir ise toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Başkan Biden, İsrail’e 50 yılı aşkın bir müddettir dayanak veriyor. Mevcut hükümetin gördüğü en aşırılık yanlısı hükümetlerden biri olduğunu söylüyor; onun kelamlarına ve üslubuna kulak vermeliyiz.” değerlendirmesini yaptı.
Tamir, Biden’ın bildirisinin özünün, “ABD’nin İsrail’i sevdiği, lakin anti-demokratik hükümetini tasvip etmediği” formunda olduğunu kaydetti.
Yediot Ahronot gazetesi analisti Itamar Eichner ise 10 Temmuz’daki yazısında, “Yıllardır İsrail’in sadık destekçisi olan Amerikan Lideri’nin sert açıklamaları, Netanyahu’ya ve hükümetinin gerçek sahiplerine (Smotrich ve Ben Gvir) karşı açık bir bildiri niteliği taşıyor.” yorumunda bulundu.
ABD Lideri’nin mevcut hükümetin, İsrail için bir felakete neden olduğunu düşündüğünü kaydeden Eichner, İsrail’in hala ABD için stratejik bir ortak olup olmadığının tartışıldığını savunarak, şunları kaydetti:
“Zamanlama tesadüf değil. Biden, Başbakan Netanyahu’ya açık bir ileti gönderiyor: Hükümetinizdeki aşırılık yanlılarını uzak tutmazsanız yahut siyasetlerinizi denetim etmezseniz, Beyaz Saray görüşmesini, Suudi Arabistan ile olağanlaşmayı ve Abraham Mutabakatlarının genişletilmesini unutabilirsiniz.
Biden’ın ne kadar hüsrana uğradığına ve Netanyahu’ya karşı hayal kırıklığına uğradığına dair öbür bir gösterge arayan biri varsa, bunu esasen yalnızca Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’u davetinde görebilir.”
