İsrail’in, Fas’ın Batı Sahra bölgesindeki egemenliğini tanıma kararını açıklamasının akabinde bu durumun Rabat’ın lehine ve aleyhine olacağı tarafında görüş ayrılığı yaşanıyor.
Faslı siyasi analist ve Atlas Siyasi ve Kurumsal Göstergelerin Tahlili Merkezi Lideri Muhammed Buden, AA muhabirine yaptığı açıklamada, İsrail’in bu kararıyla Fas’ın, milletlerarası ortakları nezdinde itimat kazanacağını söyledi.
Buden, “Söz konusu kazanımlar Fas ile İsrail ortasında iktisat, turizm, kültür ve güvenlik alanında işbirliğini güçlendirmeyi de içerecek. Fas diplomatik seviyede de birtakım kazanımlar elde edecek.” dedi.
İsrail’in kararının, Fas’ın Batı Sahra üzerindeki egemenliğini destekleme ve Batı Sahra’yı konsolosluk açmak için cazip hale getirme konusundaki milletlerarası dinamizme ivme kazandıracağını söz eden Buden, bunun diplomatik seviyede büyük bir kazanım olduğunu ve birçok ülkeyi İsrail’in müsaadeden gitmeye iteceğini lisana getirdi.
Fas’ın kendi çıkarlarını savunduğu pragmatik bir görüşe sahip olduğunu belirten Buden, Fas’ın çıkarına olacak tüm kararların, ikili bağlantılarda yeni gerçekçilik, dış siyasette ise açıklık çerçevesinde alınmasına çalışılacağını söz etti.
“İsrail tanımadan da Batı Sahra Fas’ındır”
İsrail ile münasebetlerin olağanlaşmasına karşı çıkan Olağanlaşmaya Karşı Fas Gözlemevi Genel Sekreteri Aziz Henavi ise asıl yapılması gerekenin “İsrail’in kararı ile Fas ne kaybedecek?” sorusunun sorulması olduğunu söyledi.
“Fas’ın kaybedeceği şey, Batı Sahra sıkıntısının itibarı ve adaletidir. Batı Sahra’nın Fas’a ilişkin olduğuna yönelik en büyük tehdit İsrail ile kontağıdır.” diyen Henavi, son 30 aydır Batı Sahra problemini Siyonizm’e bağlamanın ulusal otoriteyi sarstığını savundu.
Henavi, kelamlarına şöyle devam etti:
“İsrail’in Batı Sahra’nın Fas’a ilişkin olduğunu tanıması Fas’ın çıkarına değildir ve İsrail tanımadan da Batı Sahra Fas’ındır. İsrail’in Batı Sahra’nın Fas’a ilişkin olduğunu tanımasının Fas’ın çıkarına olduğunu kim söyledi?
İsrail’in Batı Sahra’nın Fas’a ilişkin olduğunu tanımasına gereksinimimiz yok, zira Batı Sahra baştan Fas’ındır ve Batı Sahra’nın Fas’a ilişkin olduğuna yönelik en büyük tehdit onu İsrail’e bağlamaktır.”
Fas Kraliyet Divanı’ndan 17 Temmuz’da yapılan yazılı açıklamada, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun, Fas Hükümdarı 6. Muhammed’e gönderdiği iletisinde, “İsrail’in Fas’ın Batı Sahra toprakları üzerindeki egemenliğini tanıma kararı aldığı” duyurulmuştu.
Fas ile İsrail ilişkileri
İsrail ve Fas, 2000’de askıya alınan diplomatik bağların 10 Aralık 2020’de tekrar başlatıldığını duyurmuştu.
İsrail ve ABD’li heyetin 22 Aralık 2020’de Rabat’a yaptığı ziyarette de Fas, İsrail ve ABD ortasında ortak bir bildiri imzalanmıştı.
Fas, bu devirde Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Sudan’dan sonra İsrail ile olağanlaşmaya giden dördüncü Arap ülkesi olmuştu.
Batı Sahra sorunu
Fas’ın 1975’te eski İspanyol sömürgesi Batı Sahra’yı topraklarına katmasının akabinde Cezayir’in takviye verdiği bağımsızlık yanlısı Polisario Cephesi ile Fas idaresi ortasında başlayan gerginlik devam ediyor.
Fas, bölgenin kendi egemenliğinde kalması gerektiğini savunurken Polisario Cephesi, Batı Sahra’nın bağımsız devlet olduğunu ileri sürüyor.
Polisario Cephesi, 1991’de Birleşmiş Milletlerin (BM) orta buluculuğunda varılan ateşkes mutabakatına kadar Fas güvenlik güçlerine karşı silahlı uğraş yürütüyordu. Ateşkes mutabakatından bu yana Batı Sahra’nın statüsüyle ilgili görüşmeler muvaffakiyete ulaşamadı.
ABD, Lider Donald Trump periyodunda Fas ve İsrail’in tam diplomatik alaka kurulmasına yönelik mutabakata varması üzerine Washington’ın Batı Sahra’da Fas’ın egemenliğini tanıdığını duyurmuştu
