Türkiye’nin bağımsız ve hükümran bir devlet olarak tanınmasını sağlayan Lozan Barış Antlaşması, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) 23 Ağustos 1923’te onaylandı.
Lozan Barış Antlaşması, 1. Dünya Savaşı sonucunda 24 Temmuz 1923’te, İsviçre’nin Lozan kentinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika ve Yugoslavya temsilcileri tarafından, Leman Gölü kıyısındaki Beau-Rivage Palace’ta imzalandı. Mutabakat 23 Ağustos 1923’te, II. TBMM tarafından onaylanarak yürürlüğe girdi.
Lozan Barış Antlaşması’nın ön kelamında yer alan “devletlerin istiklal ve hakimiyetine hürmet gösterilmesi prensibi”, yeni Türkiye’nin I. Dünya Savaşı galipleri ile eşit kurallar altında, Lozan’da siyasi bir çabaya giriştiğini gösteren karar olarak yer aldı. 143 husus, bir ön kelam ve 4 kısımdan oluşan Lozan Barış Antlaşması, Türk istiklal ve hakimiyetinin tanınması bakımından kıymet arz eden antlaşma olarak kabul edildi.
26 Ağustos 1922’de Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın sabaha karşı verdiği buyrukla Kurtuluş Savaşı’nın kıymetli safhası Büyük Taarruz başladı.
Belli başlı öteki olaylar:
21 Ağustos
1651- İstanbul halkı ve esnafı, Yeniçeri ağalarına isyan etti, bütün çarşılar kapandı.
1911- Leonardo da Vinci’nin “Mona Lisa” isimli ünlü tablosu Louvre Müzesi’nden çalındı. Tablo, iki yıl sonra Floransa’da bulundu.
1944- Son Osmanlı Halifesi Abdülmecid, Paris’te hayatını kaybetti.
1959- İstanbul’da tekrar düzenlenen “Askeri Müze” halka açıldı.
1960- Çanakkale Anıtı merasimle açıldı.
1991- Sovyetler Birliği’nde darbeyle misyonundan alınan Mihail Gorbaçov, iki gün ortadan sonra vazifesinin başında olduğunu açıkladı.
2011- Türkiye, Ankara’da düzenlenen Dünya Yıldız Kızlar Voleybol Şampiyonası finalinde Çin’i 3-0 yenerek, şampiyon oldu.
2012- Somali’de 21 yıl sonra birinci meclis oluşturuldu.
2013- Wikileaks’in internet sitesinde yayımlanan ABD ordusuna ilişkin zımnî bilgileri sızdırmak suçlamasıyla askeri mahkemede yargılanan er Bradley Manning, 35 yıla mahkum edildi.
2020- Türkiye tarihinin en büyük doğal gaz keşfi Karadeniz’de gerçekleştirildi. Fatih Sondaj Gemisi Tuna-1 kuyusunda 320 milyar metreküp doğal gaz rezervi bulundu.
22 Ağustos
1703- Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş periyodu padişahlarından II. Mustafa tahttan indirildi.
1910- Japonya, işgal ettiği Kore’yi topraklarına kattı.
1935- Türk Tarihi Tetkik Cemiyetince birinci arkeoloji hafriyatı, Çorum Alacahöyük’te başlatıldı.
1946- Türkiye, Sovyet Rusya’nın Boğazlar’ın savunmasına katılma isteğini reddetti.
1965- Sadun Boro, eşi Odo ve kızı Deniz, “Kısmet” teknesiyle İstanbul Limanı’ndan 2 yıl 10 gün sürecek dünya tipi başlattı.
1972- Ozan ve gazeteci Orhan Seyfi Orhon, 82 yaşında hayata veda etti.
1974- Kıbrıs’ta Rumların rehin aldığı 13 Türk gazeteciden 11’i hür bırakıldı. Adem Yavuz ve Ergin Konuksever’in hastanede olduğu açıklandı. Lakin yaralı olan Adem Yavuz, Adana’da Tıp Fakültesi Numune Hastanesinde 26 Ağustos’ta hayatını kaybetti.
1985- Şair Turgut Uyar 58 yaşında vefat etti.
1986- Üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar, 80 yılı siyasi çabayla geçen hayatına, İstanbul’da 103 yaşında veda etti.
1993- Celal Bayar için doğum yeri olan Umurbey beldesinde yaptırılan anıt mezarı, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel açtı.
2000- Azerbaycan’ın eski Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey, tedavi gördüğü Ankara’da hayatını kaybetti.
2012- Rusya’nın Dünya Ticaret Örgütü üyeliği resmen başladı.
2013- ABD’nin iki müttefiki Japonya ve Güney Kore, birinci kere birlikte hava tatbikatına katıldı.
2015 – Ulusal boksör Busenaz Sürmeneli, bayanlar 75 kiloda Avrupa Gençler Şampiyonu oldu.
2022- Gökbilimciler tarafından yürütülen bir çalışmada, bu vakte kadar gözlemlenen en büyük kara delik jeti keşfedildi.
23 Ağustos
634- Dört halifeden birincisi Hazreti Ebubekir vefat etti.
1514- Yavuz Sultan Selim (I. Selim) komutasındaki Osmanlı ordusu, Çaldıran’da Şah İsmail’in ordusunu yendi.
1703- Sultan II. Mustafa’nın yerine kardeşi Şehzade Ahmet (III. Ahmet) tahta çıkarıldı.
1921- Yunan ordusu taarruza geçti ve Sakarya Meydan Savaşı başladı.
1923- Lozan Barış Antlaşması, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde onaylandı.
1925- Mustafa Kemal, elinde bir “Panama şapka” ile çıktığı Kastamonu gezisi sırasında “Şapka ve Kıyafet Devrimi’ni” başlattı.
1939- Tekirdağ şarap fabrikası hizmete girdi.
1955- İngiltere’ye Kıbrıs için birinci nota verildi.
1988- Şanlıurfa Havaalanı hizmete açıldı.
2002- Türk sinemasının emektarlarından Sami Hazinses, 77 yaşında Haydarpaşa Numune Hastanesinde vefat etti.
2011- Ankara-Konya süratli tren sınırı merasimle açıldı.
2011- Futbol Federasyonu, Spor Toto Üstün Lig’de 2011-2012 futbol döneminde play-off sisteminin uygulanmasına karar verdi.
2015- 15. Dünya Atletizm Şampiyonası’nda Türkiye ismine yarışan Küba asıllı Yasmani Copello, 48,46 saniyelik derecesiyle Türkiye rekoru kırarak Dünya Şampiyonası’nda erkekler 400 metre engellide finale yükselen birinci ulusal atlet oldu.
2018- Direktör, tiyatro, sinema, dizi oyuncusu ve seslendirme sanatkarı Toron Karacaoğlu, Balıkesir’in Edremit ilçesinde vefat etti.
24 Ağustos
MS 79- Pompei, Vezüv yanardağının lavları altında kaldı, 20 bin kişi öldü.
1516- Yavuz Sultan Selim (I. Selim), Mercidabık’ta Memlükleri yendi.
1572- Paris’te, St. Barthelemy Günü’nde IX. Charles, Protestanları maksat alan katliamın buyruğunu verdi. Tarihçilerin iddialarına nazaran yaklaşık 50 bin Protestan’ın öldüğü olay, tarihe “St. Barthelemy Katliamı” olarak geçti.
1851- Osmanlı Hükümeti, Palmer ve Goloschimid şirketleriyle kontrat imzalayarak borç para aldı.
1899- Arjantinli şair ve müellif Jose Luis Borges doğdu.
1949- NATO Antlaşması yürürlüğe girdi.
1954- ABD Lideri Eisenhower, Komünist Parti’yi yasa dışı ilan etti.
1958- Bursa yangınında, tarihi Kapalıçarşı dahil 2 bin mesken ve dükkan ziyan gördü.
1968- Fransa, Pasifik’teki hidrojen bombası deneyinin akabinde “Nükleer Kulüp’ün” beşinci üyesi oldu.
1969- Metin Oktay’ın jübile maçında Fenerbahçe ile Galatasaray 1-1 berabere kaldı.
1991- Sovyetler Birliği’nde Devlet Lideri Mihail Gorbaçov, Komünist Parti’nin feshedilmesini istedi ve parti genel sekreterliğinden istifa etti. Tıpkı gün Estonya, Letonya ve Ukrayna bağımsızlığını ilan etti. Sovyetler Birliği’nin dağılma süreci başladı.
2007- Kainatın doğumuna ait fizik kuramı olan “Büyük Patlama” fikrini geliştiren fizikçilerden Amerikalı Ralph Alpher, 86 yaşında öldü.
2008- Kırgızistan’ın başşehri Bişkek’te, Itek Air’e ilişkin Boeing 737 tipi yolcu uçağı kalkıştan bir müddet sonra teknik arıza nedeniyle düştü, 65 kişi hayatını kaybetti.
2011- Futbol Federasyonu, şike davasından ötürü Fenerbahçe Futbol Ekibi’nin, 2011-2012 döneminde Avrupa Şampiyonlar Ligi’ne katılamayacağını, yerine Trabzonspor’un dahil edilmesine karar verildiğini duyurdu.
2012- Yargıtay, “Molotofkokteyli silahtır” kararını onadı.
2015- 15. Dünya Atletizm Şampiyonası’nda altın madalya kazanan Jamaikalı Shelly-Ann Fraser-Pryce, bayanlar 100 metrede üç dünya şampiyonluğu elde eden birinci isim oldu.
2016- İtalya’da meydana gelen 6,2 büyüklüğündeki zelzelede 292 kişi hayatını kaybetti.
2016- TSK Müşterek Özel Misyon Kuvveti ve Koalisyon Hava Kuvvetleri tarafından Suriye’nin Halep kentine bağlı Cerablus bölgesinin terör örgütü DEAŞ’tan temizlenmesi hedefiyle “Fırat Kalkanı” harekatı başlatıldı.
2017- İzmir’de yürütülen soruşturma kapsamında, FETÖ üyesi olduğu teziyle tutuklu bulunan ABD asıllı din adamı Andrew Craig Brunson, “devletin bilinmeyen kalması gereken bilgilerini siyasi yahut askeri casusluk maksadıyla temin etme”, “Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni ortadan kaldırmaya teşebbüs etmek”, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni ortadan kaldırmaya teşebbüs etmek” ve “anayasal sistemi ortadan kaldırmaya teşebbüs” hatalarından da tutuklandı.
25 Ağustos
1481- Beyazıt’a yenilen Cem Sultan, Kahire’de merasimle karşılandı.
1900- Felsefeci Nietzsche öldü.
1944- Fransız II. Zırhlı Tümeni Paris’e girdi. Kentteki Alman askerleri, Müttefikler’e teslim oldu.
1965- Türk Sinematek Derneği kuruldu.
1982- Edebiyat Araştırmacısı ve Tarihçi Prof. Dr. Abdülbaki Gölpınarlı, 82 yaşında öldü.
1992- Tiyatro ve sinema sanatkarı Nisa Serezli 64 yaşında vefat etti.
2000- UEFA Şampiyonu Galatasaray, Şampiyon Kulüpler Kupası Şampiyonu Real Madrid’i 2-1 yenerek Harika Kupa’yı kazandı.
2001- İş adamı Üzeyir Garih, Eyüp Sultan Mezarlığı’nda bıçaklanarak öldürüldü.
2012- Ay’a birinci ayak basan kişi olarak tüm dünyada tanınan astronot Neil Armstrong, 82 yaşında hayata veda etti.
2015- Türkiye, ABD’nin DEAŞ’a yönelik hava hücumları için üslerini kullanmasına müsaade verdi.
2017- Harika Hal (OHAL) kapsamında Resmi Gazete’de yayımlanan 694 sayılı Kanun Kararında Kararname ile Ulusal İstihbarat Teşkilatı, cumhurbaşkanına bağlandı.
2020- TFF İdare Konseyi, Harika Lig ekiplerinin yer alacağı B Gruplar Ligi’nin kurulmasını kararlaştırdı.
26 Ağustos
1071- Büyük Selçuklu hükümdarı Alparslan komutasındaki ordu, Bizans ordularını Malazgirt’te yendi. Malazgirt Zaferi ile Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı.
1920- ABD’de bayanlar birinci defa oy kullandı.
1922- Büyük Taarruz (Başkumandanlık Meydan Muharebesi) başladı.
1924- Türkiye İş Bankası kuruldu. Birinci genel müdürü eski İktisat Vekili, Mübadele İmar ve İskan Bakanlığından ayrılan Celal (Bayar) Beyefendi oldu. Türkiye İş Bankasının kuruluş sermayesi 1 milyon liraydı.
1932- İzmir Fuarı açıldı.
1932- Türkiye’de birinci sefer yapılan Büyükdere’deki yüzme yarışlarında İstanbul takımı birinci oldu.
1936- İngiltere, Süveyş Kanalı dışında, Mısır’a bağımsızlığını verdi.
1936- Birinci sesli televizyon gösterimi BBC kanalından yapıldı.
1957- Transistörlü radyo piyasaya sürüldü. 1927’de sırf yedi olan radyo alıcısı sayısı 1950’lerde 300 bini aştı.
1972- Atlantik Okyanusu’nu uçakla geçen birinci pilot Charles Lindbergh öldü.
1986- Kamerun’da volkanik gölden çıkan karbondioksit ve hidrojen gazlarının karışımı sonucu 1500 kişi hayatını kaybetti.
1991- İstinye Tersanesi kapatıldı.
1997- Türkiye’nin birinci bayan seramik sanatkarı Füreya Koral 87 yaşında öldü.
2002- Anıtkabir’de tekrar oluşturulan “Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi” Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından açıldı.
2015- 15. Dünya Atletizm Şampiyonası’nda Türkiye’yi temsil eden Ramil Guliyev, dünya şampiyonasında erkekler 200 metrede finale yükselen birinci Türk atlet oldu.
2015- Güney Sudan Hükümeti, iç savaşı sona erdiren barış muahedesini imzaladı.
2016- İstanbul Boğazı’na inşa edilen “dünyanın en geniş köprüsü” Yavuz Sultan Selim Köprüsü, dünyadan çok sayıda önderin iştirakiyle hizmete açıldı.
2016- Şırnak’ın Cizre ilçesinde polis denetim noktasına PKK’lı teröristlerce bomba yüklü araçla yapılan taarruzda 11 polis şehit oldu, 78 kişi yaralandı.
2016- Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının yürüttüğü, CHP Antalya Milletvekili Deniz Baykal ve birtakım eski MHP milletvekillerine ilişkin olduğu öne sürülen imajlarla ilgili soruşturma kapsamında, FETÖ elebaşı Fetullah Gülen’in de ortasında bulunduğu 96 kişinin mal varlıklarına önlem konuldu.
2017 – Türkiye Erkek Sualtı Hokeyi Ulusal Kadrosu, Avrupa Şampiyonu oldu.
2018 – Katolik Kilisesi’nin manevî başkanı Papa Franciscus, Katolik din adamlarının karıştığı cinsel istismar skandalları için özür diledi.
2020 – ABD idaresi, Güney Çin Denizi’nde devam eden inşaat çalışmaları ve askeri aksiyonlara takviye sağladıkları gerekçesiyle Çinli 24 şirketi ve birtakım Çin vatandaşlarını yaptırım listesine aldı.
2021- Bağımsız İstanbul Milletvekili Ümit Özdağ’ın başkanlığındaki Zafer Partisi’nin kuruluş dilekçesi İçişleri Bakanlığına sunuldu.
27 Ağustos
598- Hazreti Ali doğdu.
1389- I. Murat, Sırp güçlerine karşı Kosova Meydan Muharebesi’ni kazandı. Murat Hüdavendigar, zaferden sonra savaş alanını incelerken yaralı Sırp Miloş Obiliç’in hançer darbesiyle şehit düştü.
1783- Mongolfier Kardeşler, hidrojen gazıyla doldurdukları birinci balonu uçurdu.
1922- Türk ordusu, Yunan işgalindeki Afyonkarahisar’ı kurtardı.
1925- Mustafa Kemal Paşa, sivil elbisesi ve “Panama şapka” ile İnebolu Türkocağı’nda ünlü “şapka nutkunu” verdi. “Şapka giyilmesine ait kanun” 25 Kasım 1925’te kabul edildi.
1927- Mustafa Kemal Paşa’ya suikast hazırlamak üzere Sisam’dan Anadolu’ya geçen Hacı Sami meyyit, arkadaşları yaralı ele geçirildi.
1947- Cezayir, Fransa’dan bağımsızlığını istedi.
1950- BBC kanalı, birinci deniz çok yayınını Fransa’ya yaptı.
1958- Birinci stereo plaklar piyasaya çıktı.
1964- Türkiye’deki birinci Amerika aleyhtarı şov, ABD’nin Kıbrıs konusundaki tavrı nedeniyle Ankara’da yapıldı.
1975- Birinci maçını işgal ordularına karşı oynayan Fenerbahçeli futbolcu ve eski kulüp lideri Dr. İsmet Uluğ öldü.
1979- Hindistan’ın son genel valisi Lord Louis Mountbatten, İrlanda açıklarında demirli bulunan yatına IRA (İrlanda Cumhuriyet Ordusu) tarafından yerleştirilen bombanın patlamasıyla öldü.
2003- Mars’ın Dünya’ya en yakın geçişi 60 bin yıl ortadan sonra gerçekleşti.
2015- Avusturya’nın Burgenland eyaletinde, bir kamyonet içerisinde havasızlıktan ölmüş 71 sığınmacının cesedi bulundu.
2016- Bayan emniyet işçisinin, şapka, kep yahut örgü bere altında, yüzünü kapatmayacak halde başına üniforma renginde desensiz giysiler takabilmesine ait yönetmelik yürürlüğe girdi.
2017- 20 Yaş Altı İşitme Engelliler Bayan Basketbol Ulusal Grubu, namağlup Avrupa şampiyonu oldu.
2019- NASA, dünyayla çok daha az irtibat kurularak derin uzay seyahatine imkan tanıyacak Derin Uzay Atomik Saati’ni çalıştırdı.
2020- Yeni Zelanda’nın Christchurch kentindeki 2 mescide düzenlediği silahlı akında 51 kişiyi şehit eden, 49 kişiyi de yaralayan terörist Brenton Tarrant, ömür uzunluğu mahpus cezasına çarptırıldı.
2021- Ulusal Savunma Bakanlığı, 20 yıl boyunca Afganistan’daki misyonunu muvaffakiyetle yerine getiren Türk Silahlı Kuvvetleri çalışanının tahliyesinin 48 saatten az müddette tamamlandığını açıkladı.
