Elazığ ve Kahramanmaraş sarsıntılarının şiddetinin 8.4’te çıkmasını “Quartz schist” kayaları engellemiş
ABD’deki Colorado Üniversitesinden Roger Bilham:
“2020 ve 2023 zelzeleleri olağanda olduğundan daha büyük bir zelzele olabilirdi. Bunu engelleyen, bölgedeki quartz schistli kayalardır”
“2020 zelzelesi yaşanmasaydı ve bütün fay 2023 yılında kırılsaydı, sarsıntının büyüklüğü 8.2 hatta 8.4’e ulaşabilirdi”
“İlk defa Roger Bilham ve başka bilim insanları tarafından Doğu Anadolu Fay sınırında ‘krip’ hareketi kanıtlandı”
Prof. Dr. Naci Görür:
“Kuzey Anadolu Fay sınırı, dünyanın en tehlikeli fayıdır”
ELAZIĞ – Fırat Üniversitesinde düzenlenen ‘Depreme Dirençli Kentler Çalıştayı’na konuşmacı olarak katılan İstanbul Teknik Üniversitesinden jeolog ve Bilim Akademisi üyesi Prof. Dr. Naci Görür ile ABD’deki Colorado Üniversitesinde misyon yapan sismolog Roger Bilham, kıymetli açıklamalarda bulundu. Roger Bilham, 2020 ve 2023 sarsıntılarının olağanda olduğundan daha büyük bir sarsıntı olabileceğini bunu bölgedeki quartz schistli kayaların engellediğini söyledi. Prof. Dr. Naci Görür ise Kuzey Anadolu Fay çizgisinin dünyanın en tehlikeli fayı olduğunu vurguladı.
Fırat Üniversitesi tarafından 3 gün sürecek olan “2. Memleketler arası Mühendislikte İlerlemeler ve Gelişmeler Konferansı” düzenlendi. Program çerçevesinde “Depreme Dirençli Kentler Çalıştayı” gerçekleştirildi. FÜ Atatürk Kültür Merkezinde başlayan çalıştaya, Fırat Üniversitesinden Prof. Dr. Ahmet Feyzi Bingöl, Jeolog ve Bilim Akademisi üyesi Prof. Dr. Naci Görür, ABD Colorado Üniversitesinden Prof. Dr. Roger Bilham, İstanbul Teknik Üniversitesinden Prof. Dr. Alper Birincisi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Kemal Başkan Çetin, Fırat Üniversitesi’nden Prof. Dr. Kürşat Esat Alyamaç, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Fazilet Canbay konuşmacı olarak katıldı.
Çalıştayda Elazığ ve Kahramanmaraş başta olmak üzere Türkiye’nin birçok vilayetinde yaşanan sarsıntılar, sarsıntı olmadan evvel alınması gereken önlemler, kentlerin zelzeleye dirençli hale getirilmesi noktasındaki çalışmalar değerlendirildi. Bilhassa 2020 Sivrice ve 2023 Kahramanmaraş merkezli yaşanan sarsıntılar ile ilgili bilgiler veren bilim adamları, alanda yaptıkları çalışmalar ve devamındaki tahliller sonucunda elde ettikleri dataları paylaştı
“Kuzey Anadolu fayı, dünyanın en tehlikeli fayıdır”
Çalıştayda açıklamalarda bulunan Jeolog ve Bilim Akademisi üyesi Prof. Dr. Naci Görür, “Elazığ, sarsıntı kültürü olan bir kent olmak zorunda. Zira Karlıova’dan Erzincan’a gerçek bir Kuzey Anadolu Fayı geçiyor. Bu fay dünyanın en tehlikeli fayıdır. Bir de Doğu Anadolu Fayı var, Karlıova’dan Malatya ve Hatay’a gerçek gidiyor. Daha yeni sarsıntılar oldu on binlerce insanımız öldü. Ayrıyeten Malatya’nın batısı ve Pülümür’den Ovacık’a giden bir fay var. Fayların hepsi etkin. Sarsıntı her gün olacak üzere zannetmeyin. Bingöl, Elazığ ve Malatya’yı vuran DAF, yaklaşık 500 senede bir çok önemli zelzeleler üretiyor. Yani yılda 1 santimetre hareket ediyor ve kimse o santimetrelik kaymayı duyamaz. Anadolu, yılda 1 santimetre batıya, Akdeniz’e hakikat gidiyor. Biz bunu duyamayız fakat bunlar orada gerilim biriktiriyor. Demek ki bu etrafta yaklaşık 500 senede bir meydana gelen zelzelenin birikmiş olan gerilimi makul nedenlerle açığa çıkması sonucu olan şeyler. Dikkat edin Elazığ her taraftan faal faylarla çevrilmiş. KAF yani Erzincan ile Karlıova ortası 250 senede bir gerilim biriktiriyor. Bilhassa belediye liderine söylüyorum, Elazığ bir dilim üzerinde ve dilimin her tarafı faylarla çevrili. Her fay belli bir vakit sonra Elazığ ve etrafı büsbütün kırmızı çizdiğim faylarla çevrilidir. Bunlar sarsıntı üretecek, üretirse Elazığ’ı değişik ölçekte kesinlikle etkileyecektir” dedi.
“2020 zelzelesi yaşanmasaydı ve bütün fay 2023 yılında kırılsaydı, zelzelenin büyüklüğü 8.2 hatta 8.4’e ulaşabilirdi”
Türkiye’nin genel tektonik durumu hakkında bilgi veren ABD’deki Colorado Üniversitesi’nden sismolog Roger Bilham, “2020 ve 2023 sarsıntıları olağanda olduğundan daha büyük bir sarsıntı olabilirdi, pekala bunu engelleyen sebep ne onu dikkat çekmek istiyorum. Sarsıntı birinci başta Bingöl’den başlayıp tek bir zelzele olabilirdi fakat olmadı artık bunun nedenini açıklayacağım. Şayet tek bir zelzele olsaydı yani 2020 sarsıntısı yaşanmasaydı ve bütün fay 2023 yılında kırılsaydı, zelzelenin büyüklüğü 8.2 hatta 8.4’e ulaşabilirdi. Bu zelzeleleri durduran şey, birincisi fayın uzunluğu, ikincisi fayın üzerindeki bent yan büklümler, mahzurlar ve bariyerler, üçüncüsü birinci sefer Roger Bilham ve öbür bilim insanları tarafından Doğu Anadolu Fay sınırında kanıtlanan ‘krip’ hareketi ve bir başka şey de derindeki kayaların özellikleri. Arazi çalışmalarında, kaymanın zorlaştığı yerlerde ‘Serpentinite’ mineralini sıkça gördük. Sabunsu bir yapıya sahip olan serpentinite, çok ani bir hareket üzerine tesir ettiğinizde bu sefer bir yapıştırıcı varmış üzere hareketi engelliyor. Yani serpantini, sarsıntı davranışları üzerinde, zelzelenin tesirini düşürücü tesir yaptığı için bizim arkadaşımız. Buradan örnekler aldık ve ABD’ye tahlile gönderdik. Temel bir kural var, kayaların davranışlar, sıcaklık ve basınç şartları altında değişiyor. Burada yaptığımız tahlillerde şayet 100 santigrat derecede ise tıpkı serpentinite üzere kaymayı güçleştiriyor. Lakin 3 kilometre yahut daha derinde ise o vakit bu tesirini kaybediyor ve kayma daha rahat bir formda ilerliyor. 2020 Sivrice sarsıntısının güney ucu ile 2023 Kahramanmaraş zelzelesinin kuzey doğusu ortasında bir boşluk var. Bu iki kırık birleşmedi. Burası da az evvel bahsettiğimiz ve ABD’ye gönderdiğimiz örnekteki üzere quartz schistli kayalardan oluşuyor. Bu kadar küçük minerallerin büyük sarsıntıları nasıl durdurduğunu aslında söylemeye çalışıyorum” diye konuştu.
Programa, Elazığ Valisi Ömer Toraman, AK Parti Elazığ Milletvekili Prof. Dr. Erol Keleş, Elazığ Belediye Lideri Şahin Şerifoğulları, FÜ Rektörü Prof. Dr. Fahrettin Göktaş, STK temsilcileri, öğretim üyeleri ve öğrenciler katıldı.
