BİRLEŞMİŞ Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları ve Terörle Uğraş Özel Raportörü Fionnuala Ni Aolain, Guantanamo hapishanesine birinci teknik ziyaret düzenleyen kişi oldu.
Aolain, ABD’nin 11 Eylül akınlarının akabinde terör suçlaması ile Orta Doğu’da tutukladığı yüzlerce insanı hapsettiği Küba’daki Guantanamo hapishanesine düzenlediği teknik ziyaret sonrasında hazırladığı raporu New York’taki BM binasında gazetecilerle paylaştı.
Guantanamo’ya daha evvel yapılan taleplere karşın birinci kere erişim sağlandığına dikkati çeken Aolain, iş birliği için mevcut ABD idaresine teşekkürlerini iletti.
“Hepsi çok geç kaldığımızı söyledi”
Aolain, hala Guantanamo’da tutuklu bulunanların yanı sıra özgür bırakılan şahıslarla de görüştüğünü belirterek, “Hepsi çok geç kaldığımızı söyledi.” dedi.
Guantanamo’daki şartlarda az da olsa birtakım iyileşmelerin olduğunu aktaran Aolain, “Ancak, hapishanede hala 30 tutuklunun bulunmasıyla ilgili derin telaşlarım bulunuyor. Kelam konusu mahkumlar her gün keyfiyetle gayret ediyor. Çok önemli yapısal eksiklikler bulunurken, eğitim, sıhhat hizmeti, ailelerle görüşme ve adalete erişim konusunda keyfiyet hakim geliyor.” diye konuştu.
Aolain, bu keyfiyetin acı çekme ve güvensizliğe neden olduğunun altını çizerek, “Yaklaşık 20 yıldır tutuklu bulanan şahıslardaki ızdırabın çok derin olduğunu gördüm. Görüştüğüm her tutuklunun hayatında sistematik olarak uygulanan azap ve keyfi tutuklamaların acımasız tesirlerini gördüm.” tabirlerini kullandı.
Tutukluların geçmişteki azap tecrübelerinin bugün de onlarla birlikte yaşadığını aktaran Aolain, bu mevzuda tedavi de göremediklerini bildirdi.
Aloain, “Guantanamo’daki uygulamalar tutukluların onurları, temel hak ve özgürlükleri üzerinde derin tesir bırakırken milletlerarası hukuk bağlamında acımasız, insanlık dışı ve aşağılayıcı muameleye tekabül ediyor.” değerlendirmesini yaptı.
ABD’nin örnek teşkil etmesi gerektiğine işaret eden Aloain, “ABD, Guantanamo hapishanesindeki tutuklular, özgür bırakılanlar ve tüm terör mağdurları için memleketler arası hukuk ihlallerinin sorumlularını cezalandırmalı. Burada özrün kıymetinin altını çizmek istiyorum fakat düzgünleştirme ve kelam konusu ihlallerin tekrar yaşanmayacağının garantisinin de sağlanması lazım.” biçiminde konuştu.
“Utanç verici bir yer”
Aloain, Guantanamo hapishanesinin kapatılması davetinde bulunarak, bununla ilgili kimi siyasi zorluklar bulunduğuna işaret etti ve “Guantanamo, hem ferdî olarak hem de kolektif olarak utanç verici bir yer.” dedi.
İşkencenin milletlerarası hukuk uyarınca yasak olduğuna dikkati çeken Aloain, “ABD hükümetinin bu çerçevede sorumlu tutulması gereken konular var.” dedi.
Aloain, azap kanıtlarının fizikî olarak koruma edilmesinin de ehemmiyet taşıdığına dikkati çekerek, “İnsan haklarını ihlal etmek hiçbir ülkeyi daha inançlı hale getirmez. Azap dahil süregelen ihlaller aksinde daha fazla şiddeti teşvik eder.” tabirlerini kullandı.
Guantanamo hapishanesi
ABD, Ağustos 2021’de askeri güçlerini Afganistan’dan çekti fakat Küba’nın Guantanamo Körfezi’nde bulunan askeri hapishaneyi Irak, Afganistan ve öteki yerlerde yakaladığı terör şüphelilerini tutmak için hala kullanıyor.
21 yıl evvel açılan ve bugüne kadar yaklaşık 780 kişinin tutulduğu Guantanamo’da, bu bireylerden birçoklarının suçlama yahut mahkeme olmadan burada tutulduğu belirtiliyor.
Guantanamo’da halihazırda 30 tutuklu bulunuyor.
