Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan ile ABD devlet liderlerinin katıldığı C5+1 formatındaki Orta Asya-ABD Devlet Liderleri Birinci Doruğu New York’ta düzenlendi.
ABD Devlet Lideri Joe Biden’ın mesken sahipliğinde gerçekleştirilen tepeye, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman ve Türkmenistan Devlet Lideri Serdar Berdimuhamedov katıldı.
Liderler birinci defa düzenlenen dorukta, C5+1 diyaloğu kapsamında iktisat, güç ve güvenlik alanlarında Orta Asya’nın egemenliği, sürdürülebilirliği ve refahını daha da güçlendirmeye yönelik ortak çalışma hususlarını masaya yatırdı.
Zirvede, stratejik paydaşlık, siyasi diyalog, ticaret, iktisat, yatırım ve insani işbirliğinin daha da geliştirilmesine yönelik perspektifler ile Avrasya’da barış ve istikrarın korunması mevzuları detaylı ele alındı.
8 yıl evvel dışişleri bakanları seviyesinde Semerkant’ta oluşturulan C5+1 formatının, devlet liderleri seviyesine çıkarıldığı ve Orta Asya ülkeleri ile ABD ortasında her alanda açık ve yapan diyalog ve faal işbirliğinin geliştirilmesi için değerli bir platform haline geldiği kaydedildi.
Liderler, Orta Asya ülkeleri ile ABD ortasındaki ekonomik işbirliğinin yanı sıra siber güvenlik, terörizm, şiddet içeren aşırıcılık, yasadışı göç ve uyuşturucu kaçakçılığı da dahil olmak üzere güvenlik problemlerinin tahlilinde işbirliğinin güçlendirilmesiyle ilgili sorunları görüştü.
Zirvede konuşan Tokayev, Birleşmiş Milletlerin Orta Asya ve Afganistan’daki Bölgesel Sürdürülebilir Kalkınma Maksatları Merkezi’nin Almatı’da kurulması konusunda ABD’nin dayanağına güvendiklerini lisana getirdi.
Mirziyoyev ise ticaret ve yatırım faaliyetlerinin güçlendirilmesi, proje işbirliklerinin kurulması, bölgedeki ulaşım koridorlarının geliştirilmesi, insan haklarının sağlanması, eğitim programlarının yaygınlaştırılması, Afganistan’daki durumun barışçıl bir biçimde tahliline yardımcı olunması bahislerine dikkati çekti.
Caparov da doruğun, karşılıklı anlayış ve inancı güçlendirmek, güvenlik ve istikrarı sağlamak, ticari ve ekonomik işbirliğini genişletmek için uygun şartlar yaratmayı hedeflemesi gerektiğini kaydederek, “C5+1 formatı da dahil ABD ile işbirliği Kırgızistan dış siyasetinin kıymetli alanlarından biridir.” dedi.
Rahman ise artan zorluk ve tehditler, terörizm ve aşırıcılıkla gayret, uyuşturucu kaçakçılığı, bölgesel güvenliğin sağlanması, Afganistan’daki siyasi durum ve Tacikistan’ın Afganistan ile hududunun korunması hususlarına değinerek, bu süreçte milletlerarası takviye ve işbirliğinin değerini vurguladı.
Toplantı sonunda Orta Asya ülkeleri ile ABD ortasında karşılıklı anlayışın derinleştirilmesi ve yapan paydaşlığın genişletilmesi konusunda mutabakata varıldı.
